سرنگ انسولين

هر روش تزريقي براي نوع بافتي كه دارو در آن تزريق مي شود يك روش خاص است. اينكه چقدر از آن دارو جذب مي شود به نوع آن بافت مربوط است. يكي از روش هاي تزريق دارويي، استفاده از سرنگ است. دارو در پيستون سرنگ قرار مي گيرد و توسط سر سوزن وارد بافت مي شود. سرنگ ها بر اساس حجم، نوع سرنگ، نوع سر سرنگ و اجزاي تشكيل دهنده ي آن انواع مختلفي دارند. 

سرنگ چيست؟

كلمه ي سرنگ از كلمه يوناني به نام syrinx به معناي لوله يا تيوب گرفته شده است و در ﻓﺎرسي ﺑﻪ ﻫﻤﺎنﻛﻠﻤﻪ ﺳﺮﻧﮓ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه است.

ﺳﺮﻧﮓ از يك ﻟﻮﻟﻪ ي اﺳﺘﻮاﻧﻪاي ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ در داﺧﻞ آن يك ﭘﻴﺴﺘﻮن ﻗﺮار دارد و ﺑﺎ ﻋﻘﺐ ﻛﺸﻴﺪن اﻳﻦ ﭘﻴﺴﺘﻮن ﻣﺎﻳﻊ، ﮔﺎز ﻳﺎ ﻫﻮا وارد ﻟﻮﻟﻪ اﺳﺘﻮاﻧﻪاي ﺷﺪه و ﺑﺎ ﺟﻠﻮ راﻧﺪن آن از ﻫﻤﺎن ﻣﺤﻞ ورودش ﺧﺎرج ميﺷﻮد. اﻟﺒﺘﻪ ﻻزم ﺑﻪ ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺰرﻳﻖ ﻫﻮا ﺑﻪ داﺧﻞ رگ ها ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻄﺮﻧﺎك است و مي تواند ﺑـﺎ اﻳﺠﺎد آﻣﺒﻮلي هوا ﻣﻮﺟﺐ ﻣﺮگ شود. اوﻟﻴﻦ ﺳﺮﻧﮓ در ﻗﺮن اول ﻣﻴﻼدي در زﻣﺎن ﺑﺎﺳﺘﺎن ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻛﺎﻣﻼ اﺑﺘﺪايي ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ كه بعد از آن توسط دانشمندان ساختارش تكامل يافته و به شكل امروزي درآمده است.

ﺳﺮﻧﮓ از ﻳﻚ ﺑﺪﻧﻪ اﺳﺘﻮاﻧﻪاي ﺷﻜﻞ از ﺟﻨﺲ پلاستيك ﻳﺎ ﺷﻴﺸﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﺮروي آن ﻣﺪرج ﺷﺪه و ﺣﺠﻢ ﻣﺎﻳﻊ درون آن را ﺑﺮﺣﺴﺐ سي سي ﺷﻔﺎف و ﻳﺎ ميلي ليتر ﻧﺸﺎن مي دهد. ﺑﺪﻧﻪ ي سرنگ ﻛﺎﻣﻼ بي رﻧﮓ است كه بتوانيم محتواي داﺧﻞ ﺳﺮﻧﮓ را ﺑﻪ راحتي ﻣﺸﺎهده كنيم. ﺳﺮﻧﮓ هايي از ﺟﻨﺲ ﺷﻴﺸﻪ ﻛﻪ در ﻗﺪﻳﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﺎﺧﺘﻪ مي شد ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﺮﻳﻞﻛﺮدن و دوﺑﺎره اﺳـﺘﻔﺎده كردن ﺑﻮدند ولي در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﺳﺮﻧﮓ ها از ﺟـﻨﺲ پلاستيك و يك ﺑﺎر ﻣﺼﺮف هستند.

پيشنهاد ويژه: جهت خريد انواع سرنگ و سرسوزن ها با قيمت استثنايي اينجا كليك كنيد!

اجزاي هر سرنگ 

ﻗﺴﻤﺖ اصلي ﺳﺮﻧﮓ، اﺳﺘﻮاﻧﻪ ﻳﺎ ﻣﺨﺰن ﺳﺮﻧﮓ مي باشد ﻛﻪ ﻣﺎﻳﻌﺎت تزريقي در آن ﻗﺮار مي گيرند. در داﺧﻞ اﻳﻦ ﺑﺪﻧﻪ ي اﺳﺘﻮاﻧﻪ اي، يك ﭘﻴﺴﺘﻮن ﻳﺎ در اصطلاح Plunger ﻗﺮار دارد ﻛﻪ ﺑﻪ راحتي به داﺧﻞ يا ﺧﺎرج مي رود. در ﺳﺮ اﻳﻦ ﭘﻴﺴﺘﻮن يك قطعه از ﺟﻨﺲ لاستيك ﻗﺮار داده شده ﻛﻪ ﻛﺎﻣﻼ ﻧﻔﻮذ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ است. اين قطعه با ﺑﺪﻧﻪ استوانه اي ﺳﺮﻧﮓ در ﺗﻤﺎس ﺑﻮده از نشتي مايع به هنگام انجام تزريق جلوگيري مي كند.

قسمت خروجي  سرنگ hub ﺳﺮﻧﮓ نام دارد ﻛﻪ به آن ﺳﺮﺳﻮزن متصل مي شود. اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ خروجي امكان دارد ﺑﻪ دو صورت ﺑﺎﺷﺪ:

1. Luer-Slip ﻳﺎ ﺳﺎده : اولين نوع ﻛﻪ نوك آن ﺑﺎ ﻓﺸﺎر درون ﺳﺮﺳﻮزن مي رود و ﺑﻪ آساني نيز از آن ﺧﺎرج ﻣﻲﺷﻮد.
2. Luer- Lock : حالت دوم است كه در اﻳﻦ صورت ﺳﺮ ﺳﺮﻧﮓ به شكل پيچي بوده و ﺳﺮﺳﻮزن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ درون سرسرنگ ﺑﭽﺮﺧﺪ تا به طور كامل محكم شود و ﺳﺮ ﺳﻮزن ﻓﻘـﻂ ﺑﺎ چرخش ﺑﻪ ﺳﺮﻧﮓ وﺻﻞ شده ﻳﺎ ﺟﺪا مي شود و اﺣﺘﻤﺎل ﺟﺪا ﺷﺪن ﺳﺮ ﺳﻮزن زماني كه ﺗﺰرﻳﻖ انجام مي شود، وﺟﻮد ﻧﺪارد.

انواع سرنگ ها در تحهيزات پزشكي از نظر حجم  

واحد حجم در سرنگ ها سي سي مي باشد. اين حجم ها شامل 0.5، 1، 1.5، 2، 2.5، 5، 20، 30 و 50 مي باشند. البته استفاده از ظرفيت هاي بالاي ۵ سي سي متداول نيست. هر حجم براي  انجام تزريق خاصي بهتر و مناسب مي باشد. سرنگ هايي كه حجم 2 تا 3 ميلي ليتري دارند براي تزريق هاي زير پوستي و عضلاني مناسب هستند و سرنگ هاي بزرگ تر باعث آزار و ناراحتي فرد مي شوند.

سرنگ انسولين كوچكترين واحد را در بين سرنگ ها دارد كه يك سي سي مي باشد و روي آن برحسب 1/0 سي سي مدرج شده است. ﺳﺮنگ هاي ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺗﺎ ﺣﺠﻢ ۱۰۰ سي سي در تجهيزات پزشكي هم ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ ﻛﺎرﺑﺮد هاي مختلفي دارند. ﺳﺮﻧﮓ ﺳﺮ موشكي ﻳﺎ ﺳﺮﻧﮓ موشكي ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﻐﺬﻳﻪ كردن از راه ﻟﻮﻟﻪ ﻣﻌﺪه ﻳﺎ شستشوي ﻣﺜﺎﻧﻪ از طريق ﺳﻮﻧﺪ فولي و خروج ﻣﺎﻳﻌﺎت از ﺑﺪن اﺳﺘﻔﺎده مي ﺷﻮد ﻗﻄﺮ ﺳﺮﺳﺮﻧﮓ زﻳﺎد ﺑﻮده و اﻳﻦ ﻛﺎر به آساني ﻗﺎﺑﻞ اﻧﺠﺎم اﺳﺖ.

همچنين بخوانيد: چند نوع ترزيق داريم و به چه شكل انجام مي شوند؟

سرنگ ها  عموما به دو دسته ي سرنگ هاي معمولي و سرنگ هاي خاص تقسيم بندي مي شوند. سرنگ هاي معمولي را مي توان چندين بار استفاده كرد. امروزه با پيشرفت علم و تكنولوژي استفاده از اين سرنگ ها معمول نيست چون استفاده ي مجدد از سرنگ و سرسوزن ها بطور غير بهداشتي باعث انتقال انواع بيماري ها، به ويژه بيماري هاي خطرناكي مثل هپاتيت و ايدز مي شوند. امروزه در بيشتر بيمارستان ها از سرنگ هاي پلاستيكي يك بار مصرف استفاده مي شود تا خطرات ناشي از استفاده مجدد از سرنگ ها كاهش يابد. اين نوع قيمت پايين تري نيز نسبت به نوع شيشه اي دارند، نوع شيشه اي بايد قبل از مصرف استريل شود و هزينه بالايي دارد. نوع ديگري نيز سرنگ هاي فلزي مي باشند كه جهت شست و شوي گوش از آن استفاده مي شود.

انواع سرنگ‌ هاي هيپودرميك (Hypodermic) 2.5 تا 3 ميلي ليتري به طور معمول به صورت بسته بندي با سوزن متصل به آن وجود دارند برخي وقت ها ممكن است بر حسب نياز شماره سوزن را تغيير دهيم. سرنگ‌هاي هيپودرميك دو نوع مقياس اندازه گيري را در طول سرنگ دارند. يكي از اين مقياس‌ها بر اساس «minims» و ديگري بر اساس ميلي ليتر است. هر ميلي ليتر نيز به ده قسمت تقسيم مي‌شود.

انواع سر سرنگ ها

سرنگ ها براساس نوع سرشان به ۴ دسته تقسيم بندي مي شوند:

• سرپيچ دار
• اسليپ با شيب ۶ درصد
• خارج از مركز
• كاتتري

از اين ۴ دسته، نوع سرپيچ دار و اسليپ پركاربرد ترين نوع هستند.

سرسوزن

سرسوزن ﻛﻪ در زبان انگليسي ﺑﻪ آنHypodermic needle  گفته مي شود، يك ﺳﻮزن توخالي بوده ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻧﮓ اتصال مي يابد و ﺑﻪ كمك آن مي توان ﺗﺰرﻳﻖ ﺑﻪ بافت هاي ﺑﺪن را اﻧﺠﺎم داد و ﻳﺎ ﻣﺎﻳﻌﺎت و ﺧﻮن را از ﺑﺎﻓﺖ هاي ﺑﺪن ﺑﻪ بيرون ﻛﺸﻴﺪ. ﺳﺮﺳﻮزن دو ﻗﺴﻤﺖ پلاستيكي و فلزي دارد كه ﻗﺴﻤﺖ پلاستيكي ﺑﻪ ﺳﺮﻧﮓ آوا ﻣﺘﺼﻞ مي شود و ﻗﺴﻤﺖ فلزي از ﺟﻨﺲ اﺳﺘﻴﻞ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ زﻧﮓ زدن و ﺗﻮخالي مي باشد. نوك ﺳﺮﺳﻮزن را اﺻﻄﻼﺣﺎ bevel ﺳﺮﺳﻮزن مي گويند ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻴﺰ و ﺑﺮﻧﺪه ﺑﺎﺷﺪ و از ﭘﻮﺳﺖ ﻋﺒﻮر ﻛﻨﺪ و وارد  ﺑﺪن ﺷﻮد. نوك ﺳﺮﺳﻮزن ﺑﻪ ﺳﻪ ﺷﻜﻞ نوك تيز ﺑﻠﻨﺪ، نوك تيز كوتاه ، نوك تيز غيرتيز ﺳﺎﺧﺘﻪ مي شود. بعضي از سرسوزن ها، از فولاد جراحي ساخته شده و بعضي از كاتترهاي سياهرگي از جنس پلاستيك مي باشند.

طول سرسوزن بر اساس قطر داخلي آن از كوتاه تا بلند ساخته مي شود. براي انتخاب نوع سرسوزن قطر سرسوزن بسيار حائز اهميت است. متداول ترين سايز، شماره ۲۱ مي باشد كه براي تزريقات استفاده مي شود. سايز ۱۶ و ۱۷ هم براي تزريق خون استفاده مي شوند. براي تزريقات عضلاني از سوزن هاي شماره ۲۰تا ۲۳ استفاده مي شود كه آن هم بستگي به غلظت ماده ي تزريقي دارد. انجام تزريقات زير جلدي نياز به سوزن هايي با قطر كمتري دارند و براي انجام تزريق داخل جلدي سوزن ريزتري مانند سوزن شماره ۱۶ نياز است.

سرسوزن هاي ديگري به نام blunt tip  با نوك كند وجود دارد كه براي چسبكاري يا  زدن لوبريكانت استفاده مي شود.

هر سوزن شامل سه قسمت مي باشد:

1. قسمتي كه سرنگ به سوزن متصل مي شود و hub نام دارد.
2. تنه ي سوزن يا  shaft
3. نوك سوزن يا  bevel

هر سوزن داراي سه ويژگي مشخص مي باشد:

1.  نوك تيز سوزن
2. طول تنه ي سوزن
3.  شماره ي سوزن يا قطر آن

سوزن هاي با نوك تيز كوتاه تر، براي انجام تزريقات سياهرگي مناسب هستند. سوزن هاي با نوك تيز بلندتر، تيزتر هستند كه در انجام تزريقات زير جلدي و عضلاني براي بيمار ناراحتي كمتر و آزار كمتري ايجاد مي كنند. بيشتر سوزن هايي كه استفاده مي شوند، داراي طول 1.5 اينچ مي باشد. بر اساس اندازه و وزن مريض و نوع بافتي كه تزريق مايع بايد در آن انجام شود نوع سوزن را انتخاب مي شود.

در كودكان و افراد با وزن كم از سوزن هاي كوتاه تر استفاده مي شود. از سوزن هاي بلندتر به طور معمول 1 الي 1.5 اينچ براي تزريقات عضلاني و از سوزن هاي كوتاه تر، به طور معمول براي انجام تزريقات زير جلدي استفاده مي كنند. انتخاب نوع سوزن بر حسب قطر با شماره سوزن، غلظت مايعي كه قرار است از طريق سرنگ تزريق شود بستگي دارد.

يك سوزن با شماره 16 تا براي تزريق خون و فرآورده هاي آن مناسب مي باشد. سوزن درشت در انجام تزريق خون و فرآورده هاي خوني به اين دليل است كه صدمه ي كمتري به گلبول هاي قرمز مي رسد.

حرف آخر

با توجه به مطالب ذكر شده چون سرنگ و سرسوزن يكي از راه هاي تزريق مواد دارويي مي باشند، توجه به نوع آن ها و نحوه استفاده از آن ها و انتخاب سرنگ و سرسوزن مناسب بسته به داروي مورد نياز مهم است تا بتوانيم درمان را بهتر انجام دهيم. فروشگاه تجهيزات پزشكي عرفان گستر مراجعه كنيد .